Huis koelen zonder airco? Ontdek onze tips!

Te warm in huis? Dan draaien de airco’s op volle toeren.  Wat veel mensen echter niet beseffen, is dat aircotoestellen onderdeel van het probleem zijn. Vreemd, want met de combinatie van screens en nachtkoeling heb je een natuurlijke en zeer effectieve oplossing voorhanden. In dit artikel leggen we uit hoe je je huis of slaapkamer kan koelen zonder airco.

Zomers worden warmer

Steeds vaker hebben we af te rekenen met hittegolven waarbij de temperaturen de pan uit swingen. Dat is een gevolg van de klimaatverstoring. De Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) bracht enkele jaren geleden de impact op langere termijn in kaart voor het MIRA-klimaatrapport. Het slechtst denkbare – gelukkig weinig realistische – scenario leidde tot de ontnuchterende verviervoudiging van het aantal hittedagen.

In het huidige klimaat zien we een spreiding van 2 hittegolfdagen per jaar aan de kust tot 6 of meer in sterk verstedelijkt gebied. Tegen 2050 wordt dat een spreiding van 12 hittegolfdagen aan de kust tot meer dan 24 hittegolfdagen in sterk verstedelijkt gebied landinwaarts en het oosten van Vlaanderen.

Oververhitting in huizen

Niet alleen buiten worden de temperaturen ondraaglijk, ook binnen wordt koelte steeds schaarser. Dat we steeds luchtdichter bouwen en beter en meer gaan isoleren, speelt daarin zeker een rol. Dat energie-efficiënt bouwen, komt de energiefactuur dan wel ten goede, maar het brengt ook nadelen met zich mee, zoals het verhoogde risico op oververhitting. Toch is isolatie niet rechtstreeks de oorzaak van een groter oververhittingsrisico, benadrukken experten in dit recent rapport van 15 mei 2025. Zij wijzen op de gevelopeningen zoals de ramen als de zwakke plekken bij uitstek omdat de zonnestralen zich daarlangs een weg naar binnen banen.

 Isolatie helpt zowel in de zomer als in de winter je woning op temperatuur houden. Goed geïsoleerde gebouwen zijn echter wel gevoeliger voor oververhitting (vooral tijdens het tussenseizoen) omdat warmte die zijn weg naar binnen vindt – via gevelopeningen zoals de ramen – ook weer moeilijker terug naar buiten geraakt. Ook warmte die we zelf produceren in huis via elektrische toestellen of door te koken bijvoorbeeld, zit langer gevangen.

Dr. ir. Glenn Reynders (business developer EnergyVille / KULeuven)

Airco: oplossing of oorzaak?

Veel mensen zoeken een oplossing voor oververhitting en airco’s verkopen als zoete broodjes. Dit is ergens logisch, want je wordt er overal mee om de oren geslagen. Wat veel mensen echter niet weten, is dat deze systemen net mee aan de basis liggen van het probleem. Aircotoestellen brengen namelijk de koelte wel in je woning naar binnen, maar ze voeren ook de warme lucht af naar buiten. Zo werken ze met andere woorden de klimaatverandering zelfs nog verder in de hand.

En er is meer. Joost Declercq (burgerlijk ingenieur-architect / directeur onderzoek bij archipelago architects en verbonden aan KULeuven) waarschuwt: “De koelmiddelen die ze bevatten hebben een enorm global warming potential. Zelfs als je het toestel niet gebruikt, is het een potentiële klimaatbom”. Niels Souverijns, klimatoloog verbonden aan het VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) vestigt dan weer de aandacht op de stijgende energievraag: Tegen 2050 zal naar schatting de helft van ruim een miljard bewoners een aircotoestel hebben. Dat zal een gigantische nieuwe energievraag met zich meebrengen wetende dat een airco op volle toeren evenveel verbruikt als 3 strijkijzers. Zo wordt het een vicieuze cirkel. Een airco is dus slechts een kortstondige oplossing tegen de warmte. Gelukkig zijn er ook manieren om je huis af te koelen zonder airco.

Zonwering voor overdag

Met geautomatiseerde screens gecombineerd met een goede verluchting van je woning ’s nachts heb je echter een energie-arme oplossing voorhanden om ook overdag je huis koel te houden. De warmte komt zoals gezegd je huis binnen via de ramen, omdat ze opwarmen door de zon. Door screens te installeren, zorg je ervoor dat de zon de ramen niet kan bereiken en dus je woning niet binnenkomt. Zo kunnen screens een temperatuurdaling tot 10 graden opleveren.
 
 Als je dan ’s morgens jouw screens de hele dag naar beneden laat, dan kun je de hele dag genieten van een koele woning. En dit zonder afgesloten gevoel dankzij de transparantie van het doek.  

 De onmisbare reflex is inderdaad om tijdens een hittegolf alles potdicht te houden overdag. Ramen en deuren de hele dag dicht en screens neer. Je moet je huis kennen én op de thermometer kijken. Soms voel je een briesje buiten, maar is het daar nog niet koeler dan binnen. Het is nefast om dan al alles open te zetten. Pas als het buiten koeler is dan binnen, is dat verstandig.

prof. dr. ir. Hilde Breesch (Bouwfysica en Duurzaam bouwen aan KU Leuven)

’S NACHTS KOELEN

Hilde Breesch: “Als je het doordacht aanpakt is ventilatie via het schouweffect een eenvoudige en goedkope manier om het binnen wat te laten afkoelen. Door beneden en boven een raam of deur open te zetten, laat je koelere nachtlucht door je huis circuleren en koelt de thermische massa af zodat het de volgende dag weer warmte kan bufferen. Verse zuurstof en enkele graden van de thermometer, zonder grote moeite.” Ook het gebruik van elektrische toestellen beperken op warme dagen is aangewezen. Die produceren warmte die binnen blijft hangen.”

Een koel huis tijdens de volgende hittegolf

Experts aan het woord in dit artikel